Waarom is de ene persoon van nature positief en de andere negatief? Dit artikel onderzoekt het complexe samenspel van genetica en omgeving in het bepalen van onze persoonlijkheid en reacties op uitdagingen.
Een leven kiezen van optimisme
Eddie Jaku, geboren in Duitsland in 1920, kwam de Holocaust te boven en besloot om een gelukkig leven te leiden ondanks zijn beproevingen. Hij maakte een pact met zichzelf om elke dag te lachen, vriendelijk en behulpzaam te zijn en nooit haat te koesteren. Zijn optimistische instelling leverde hem de titel 'gelukkigste man ter wereld' op en hij deelde zijn levenservaringen tot op hoge leeftijd in TED Talks en autobiografieën.
De rol van genetica en omgeving in geluk
Meike Bartels, hoogleraar genetica en welbevinden aan de Vrije Universiteit, ziet geluk en optimisme als een samenspel van genetische aanleg en omgevingsfactoren. Ze stelt dat de persoonlijkheid - hoe iemand denkt, voelt en zich gedraagt - een mix is van genen, opvoeding en levenservaringen. Maar hoe deze factoren precies met elkaar interageren, blijft een raadsel.
Optimisme, de verwachting dat de toekomst positief zal zijn, kan op verschillende manieren een positief effect hebben op onze gezondheid en levensduur. Onderzoek wijst erop dat optimisten gemiddeld genomen minder risico lopen op hart- en vaatziekten en langer leven. Bovendien kunnen ze beter omgaan met stress, wat een preventief effect kan hebben op verschillende gezondheidsproblemen.
Hoewel we allemaal een basale persoonlijkheidsstructuur hebben, is onze persoonlijkheid niet onveranderlijk. Het is onderhevig aan verandering door dagelijkse tegenslagen, belangrijke levensgebeurtenissen en onze interactie met de omgeving. Soms kan een ongelukkige jeugd of een traumatische gebeurtenis bijvoorbeeld leiden tot een pessimistische kijk op het leven, ondanks een genetische aanleg voor optimisme.
De relatieve impact van genen en omgeving
Hoewel genetische verschillen een aandeel hebben in onze capaciteit voor geluk en optimisme, spelen omgevingsfactoren een nog grotere rol. Meike Bartels schat dat genetische verschillen ongeveer 35-40% van de verschillen in geluksgevoel tussen mensen verklaren en ongeveer 25-30% van de verschillen in optimisme. Maar nogmaals, deze factoren werken niet op zichzelf, maar in combinatie met de invloeden van onze omgeving.
Kan optimisme worden geoefend?
Hoewel aangeboren eigenschappen een rol spelen in optimisme, kan het ook worden ontwikkeld en gevoed door bewuste inspanning en oefening. Het is vergelijkbaar met fysieke training - iedereen kan vooruitgang boeken, maar de snelheid en het gemak van vooruitgang kunnen variëren. Het ontwikkelen van een optimistische houding vereist dus geduld, consistentie en de bereidheid om kleine stapjes van vooruitgang te accepteren.
