Wetenschappers van de Universiteit van St Andrews en de Université Grenoble Alpes hebben na 15 jaar onderzoek het mysterie van 'jamais vu', het tegenovergestelde van 'déjà vu', ontrafeld. Het fenomeen, dat optreedt als iets wat je goed kent ineens vreemd aanvoelt, is minder bekend dan zijn tegenhanger, maar kan een cruciale rol spelen in hoe onze hersenen omgaan met herhaling.
Onderzoek naar 'jamais vu'
Onderzoekers van de Universiteit van St Andrews en de Université Grenoble Alpes hebben zich al sinds 2003 verdiept in 'jamais vu', een fenomeen dat zich voordoet wanneer iets bekends plotseling vreemd aanvoelt. Dit begon toen een van de auteurs in zijn schooltijd strafregels moest schrijven en merkte dat de woorden op het schoolbord hem een vreemd gevoel gaven, alsof ze niet echt waren. Deze ervaring leidde tot de start van het onderzoek naar dit minder bekende, maar intrigerende psychologische fenomeen.
Het onderzoeksteam vroeg studenten om een specifiek woord, zoals 'gras', zo snel en vaak mogelijk op te schrijven. Dit leidde ertoe dat 70% van hen op een gegeven moment stopte omdat ze een ongewoon gevoel ervoeren dat overeenkwam met 'jamais vu'. Dit gevoel trad gemiddeld op na 1 minuut en na het woord 33 keer opgeschreven te hebben. De studenten merkten op dat de woorden hun betekenis verloren naarmate ze er langer naar keken en dat de woorden onwerkelijk leken omdat ze niet meer als woorden aanvoelden.
De beschermende rol van 'jamais vu'
'Jamais vu' is meer dan alleen een vreemd gevoel. Volgens de onderzoekers is het een signaal van de hersenen om ons te helpen onnodige herhaling te vermijden door iets waarop we ons overmatig concentreren, als onwerkelijk te laten lijken. Het gevoel van vreemdheid is in feite een realiteitscheck die de hersenen ons geven en kan ons helpen onze routine te doorbreken en onze aandacht te richten waar die het meest nodig is.
