De röntgentelescoop Xrism, die in de nacht van maandag vertrekt, zal röntgenfoto's van het heelal maken. Onderzoekers hopen hiermee meer inzicht te krijgen in energierijke verschijnselen in het heelal, zoals hete gassen rond zwarte gaten en interne structuur van sterrenstelsels.
Het doel van Xrism
Het doel van Xrism is om de meest energetische verschijnselen in het heelal te observeren door röntgenfoto's te maken. In tegenstelling tot andere ruimtetelescopen, die zich vooral richten op sterrenstelsels, zal Xrism de hete gassen observeren die rond en tussen deze stelsels aanwezig zijn. Deze gassen komen vaak voor in de nabijheid van zwarte gaten en in het hart van enorme clusters van sterrenstelsels. Het onderzoek van deze gassen kan bijdragen aan het oplossen van diverse kosmische mysteriën, zoals de manier waarop clusters van sterrenstelsels samenklonteren en de manier waarop sterrenstof wordt uitgeblazen wanneer sterren exploderen.
Het unieke van Xrism
Ondanks het feit dat er al veel ruimtetelescopen in de ruimte zijn, brengt Xrism iets nieuws op tafel. Zoals Elisa Costantini, een astronoom van het Nederlands ruimteonderzoeksinstituut Sron, uitlegt, is het onderzoek dat met Xrism gedaan kan worden niet mogelijk met oudere telescopen. De Europese röntgensatelliet XMM-Newton bijvoorbeeld, is minder gevoelig voor zeer energierijke röntgenstraling. Voor studies van superzware zwarte gaten of clusters van sterrenstelsels is echter een hoge energieresolutie nodig, iets dat Xrism kan bieden.
Het is begrijpelijk dat de mensen die jarenlang aan Xrism hebben gewerkt, nerveus zijn over de lancering. De telescoop wordt op een raket geladen vol met lichtontvlambare raketvloeistof, wat het een inherent gevaarlijke onderneming maakt. Na een succesvolle lancering zal er een periode van ongeveer drie maanden aanbreken waarin de telescoop in gebruik wordt genomen en getest om te zien of alles naar behoren functioneert.
Eerste wetenschappelijke resultaten van Xrism
Na een succesvolle ingebruiknameperiode, zal Xrism haar eerste wetenschappelijke resultaten gaan opleveren. Dit wordt door astronomen aangeduid als 'het eerste licht', een spectaculaire foto die de mogelijkheden van de telescoop aantoont. Hoewel Xrism voornamelijk een Japans instrument is, hebben ook de Amerikaanse NASA en de Europese ESA bijgedragen aan de ontwikkeling. Dankzij de bijdrage van het Nederlands ruimteonderzoeksinstituut Sron aan twee onderdelen van Xrism, heeft Nederland gegarandeerde toegang tot de eerste meetgegevens van dit instrument.
