De Xrism röntgentelescoop, klaar om röntgenfoto's van het universum te maken, gaat maandagavond de ruimte in. Met een nieuwe lens op het heelal, kan deze telescoop bijdragen aan het oplossen van enkele van de grootste kosmische raadsels en zwart gat onderzoeken.
De kracht van röntgenwaarnemingen
Voor degenen die op zoek zijn naar spectaculaire kosmische verschijnselen zijn röntgenwaarnemingen onmisbaar. Astronoom Elisa Costantini benadrukt dat de meest energetische fenomenen in het universum röntgenstraling uitzenden. Xrism, in tegenstelling tot andere ruimtetelescopen zoals James Webb en Hubble, kan vooral het hete gas tussen en rond sterrenstelsels waarnemen.
Kosmische raadsels ontwarren
De gegevens verzameld door Xrism kunnen helpen antwoorden te vinden op verschillende kosmische raadsels. Dit omvat het begrijpen van hoe sterrenstelsels samenkomen, waarom er een galactische wind waait in het binnenste van sterrenstelsels en hoe sterren aan het einde van hun leven materie uit hun kern wegblazen. Bovendien kan de telescoop ook inzicht geven in de gassen die uitgestoten worden door enorme zwarte gaten.
De unieke voordelen van Xrism
Volgens Costantini biedt Xrism mogelijkheden voor onderzoek die niet mogelijk zijn met oudere telescopen. De Europese röntgensatelliet XMM-Newton, bijvoorbeeld, is minder gevoelig voor zeer energierijke röntgenstraling, wat essentieel is bij het bestuderen van superzware zwarte gaten of clusters van sterrenstelsels. Astronomen werken al aan de opvolger van Xrism, de Europese ruimtetelescoop Athena, die nog gevoeliger zal zijn en een hogere resolutie zal hebben.
De lancering van een telescoop, zoals Xrism, is niet zonder risico's vanwege de licht ontvlambare raketvloeistof. De lancering was al twee keer uitgesteld vanwege slecht weer. Als alles volgens plan verloopt, volgt een periode van ingebruikname waarin gecontroleerd wordt of alles naar behoren werkt.
Als de telescoop na drie maanden correct blijkt te werken, kunnen we het 'eerste licht' verwachten - een spectaculaire foto die de mogelijkheden van de telescoop laat zien. Vanaf dat moment zullen onderzoekers de telescoop uitgebreider gaan gebruiken. Nederland heeft gegarandeerde toegang tot de eerste meetgegevens van het instrument gekregen dankzij de bijdrage van Sron aan de ontwikkeling van Xrism.
